Drewno księżycowe to termin, który budzi ciekawość i kontrowersje. W wielu kulturach, zwłaszcza w Europie, od wieków wierzono, że ścinanie drzew w określonych fazach księżyca pozwala uzyskać drewno o wyjątkowych właściwościach. Czy to tylko ludowy zabobon, czy może dawna mądrość, która znajduje potwierdzenie w praktyce i nauce? Przyjrzyjmy się bliżej temu fascynującemu zagadnieniu.
Czym jest drewno księżycowe?
Drewno księżycowe, zwane czasem „księżycowym drewnem”, to materiał pozyskiwany z drzew ścinanych w określonych fazach księżyca – najczęściej przy ubywającym księżycu – i zazwyczaj w zimowych miesiącach, gdy drzewa są w stanie spoczynku. Tradycja mówi, że takie drewno jest trwalsze, bardziej odporne na szkodniki i mniej podatne na pękanie czy odkształcenia. W regionach takich jak Alpy czy Podhale wierzono, że odpowiedni moment ścinki, zgodny z cyklem lunarny, wpływa na przepływ soków w pniu, co przekłada się na jakość materiału. Firma Thoma Holz GmbH podkreśla, że ścinanie w tych okresach zmniejsza wilgotność i zawartość cukrów, czyniąc drewno mniej podatnym na insekty i grzyby.
Skąd się wzięła ta idea?
Początki wiary w drewno księżycowe sięgają czasów, gdy ludzie żyli w harmonii z naturą, a obserwacje przyrody i cykli księżycowych były podstawą rolnictwa, budownictwa i rzemiosła. Księżyc, znany z wpływu na pływy morskie, naturalnie budził skojarzenia z oddziaływaniem na rośliny. W średniowieczu cieśle i budowniczowie instrumentów muzycznych często kierowali się kalendarzem lunarny, wierząc, że fazy księżyca decydują o strukturze drewna. Erwin Thoma, założyciel Thoma Holz GmbH, zainspirował się wiedzą swojego dziadka i przekuł ją w nowoczesną technologię budowlaną.
Co mówi nauka?
Współczesne badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi, ale rzucają światło na temat. Erwin Thoma, austriacki leśnik, od lat 80. XX wieku rozwija technologię Holz100 z drewna księżycowego. Współpracował z profesorem Ernstem Zürcherem z ETH Zürich, który w badaniach (Nature, 1998) zauważył, że średnica pni drzew zmienia się w rytmie pływów księżycowych, co może wpływać na przepływ soków. Inne badanie (Trees, 2009) wykazało, że drewno ścinane przed nowiem ma większą gęstość (o ok. 5-7%) i lepszą odporność na odkształcenia.
W Polsce, na Politechnice Poznańskiej w 2020 roku, testowano deski od Thoma, potwierdzając wyższą wytrzymałość drewna ścinanego przed nowiem (Przegląd Budowlany). Krytycy sugerują, że kluczowa może być pora roku, ale Thoma podkreśla, że faza księżyca potęguje efekt.
Praktyka Erwina Thoma
Thoma Holz GmbH, założona w 1990 roku w Goldegg, stosuje technologię Holz100 – masywne ściany z drewna księżycowego łączone kołkami, bez kleju. Firma kontroluje proces od ścinki w tartaku w Gußwerk po produkcję. Domy Holz100 przetrwały trzęsienia ziemi w Japonii (np. Tohoku 2011) i są chwalone za ekologię i trwałość, co Thoma przypisuje odpowiedniemu momentowi ścinki i naturalnym właściwościom drewna.
Mit czy praktyka warta uwagi?
Drewno księżycowe pozostaje na styku legendy, rzemiosła i nauki. Dla jednych to romantyczna opowieść, dla innych – sposób na trwały materiał, poparty tradycją i wstępnymi badaniami. Thoma i jego firma pokazują, że w tym micie może tkwić prawda, choć wciąż czeka na pełne potwierdzenie. Kluczem jest nie tylko faza księżyca, ale też pora roku i staranne przygotowanie.
A co Ty sądzisz? Czy drewno księżycowe to folklor, czy sztuka warta renesansu?
Podsumowania
Testy odporności ogniowej i wilgotności
Firma Thoma Holz GmbH przeprowadziła praktyczne testy na ścianach wykonanych z drewna księżycowego w technologii Holz100 (warstwowe deski łączone kołkami bez kleju). Testy, zweryfikowane m.in. w Austrii i Szwajcarii, wykazały:
Firma Thoma Holz GmbH przeprowadziła praktyczne testy na ścianach wykonanych z drewna księżycowego w technologii Holz100 (warstwowe deski łączone kołkami bez kleju). Testy, zweryfikowane m.in. w Austrii i Szwajcarii, wykazały:
-
Odporność ogniowa: Ściana o grubości 36 cm wytrzymała 180 minut w temperaturze 1000°C, z minimalnym wzrostem temperatury po drugiej stronie (ok. 2°C).
-
Odporność na wilgoć: Brak reklamacji na wilgoć w ponad 1000 domów zbudowanych w 33 krajach, co przypisuje się mikrokanalikom powietrznym w konstrukcji.
Te testy nie są badaniami akademickimi sensu stricto, ale praktycznymi eksperymentami certyfikowanymi przez instytucje techniczne.
Pierwsze polskie badania nad drewnem księżycowym
W artykule „Pierwsze polskie badania nad drewnem księżycowym” (Wojciech Grzeczka i in., Przegląd Budowlany), wykorzystano deski świerkowe dostarczone przez firmę Thoma. Badania przeprowadzono na Politechnice Poznańskiej w 2020 roku:
-
Metoda: Testy wytrzymałości na ściskanie i zginanie.
-
Wyniki: Średnia wytrzymałość na zginanie wyniosła 85,04 MPa, a moduł sprężystości przy zginaniu 11 000 MPa (po korekcie wilgotności). Potwierdzono wyższą wytrzymałość drewna ścinanego przed nowiem (o ok. 11,2% w porównaniu do ścinanego przed pełnią).
Wiele wątków z tego artykułu oraz wiele więcej zostało poruszone w tym filmie:
Firma Pana Erwina Thomy zbudowała najwytrzymalsze domy na świecie:
- odporność na ogień
- odporność na zalanie
- odporność na trzęsienie ziemi
- największa dźwiękoszczelność
Szczegóły w filmie
